Gratis, maar niet goedkoop – de prijs van privacy?

Lekker goedkoop, blogpost beginnen met de tagline van een bekende gratis krant. Maar hoe goedkoop is ‘gratis’ eigenlijk?

Aanleiding voor deze post is het gratis e-book ‘Free‘ van Chris Anderson. Niet het meest actuele onderwerp meer, daar ben ik me ook wel van bewust, toch wilde ik het nog als voorbeeld bij een andere discussie aanhalen. Geen zorgen, ik heb het boek niet gelezen en heb er geen inhoudelijke mening over. Uit de meeste recensies concludeerde ik dat het geen aanrader is en heb dat ter harte genomen. Nee, het ging mij om iets anders, ik zal een poging doen mijn gedachtengang uiteen te zetten.

Het boek ‘Free’, dat een soort pleidooi moet zijn voor gratis content, goederen en diensten, werd/wordt op diverse plaatsen aangeboden als gratis download. ‘Free for free’. Banners op diverse sites en weblogs, mijn nieuwsgierigheid werd geprikkeld en ik ging op zoek naar een linkje om het boek te kunnen downloaden. Dat bleek niet mee te vallen. Vrijwel elke lead liep dood op een formulier waar ik een aantal persoonlijke gegevens moest achterlaten (naam, mailadres, soms meer). De link naar het bestand zou ik vervolgens per e-mail ontvangen. Vreemd, waarom moet ik al die gegevens invullen als het gratis is?

Zoals Mr. Anderson ook in z’n boek schijnt te beschrijven: ‘gratis’ is niet hetzelfde als ‘voor niets’ (tenminste, zolang je niet in de USA zit, in dit geval). De ironie wil dus dat het ‘gratis’ e-book eigenlijk niet helemaal ‘for free’ wordt aangeboden. Je kunt het downloaden in ruil voor een aantal persoonlijke gegevens. Omdat ik er meestal niets voor voel om die zomaar ergens achter te laten heb ik het boek ook niet gedownload. In mijn ogen zijn die gegevens meer waard dan dit e-book, ik weet namelijk dat het voor anderen wel gratis – lees: zonder gegevens achter te laten – beschikbaar is.

Natuurlijk geldt dit boek enkel als voorbeeld; de meeste ‘gratis’ online diensten vragen om een registratie of verzamelen op één of andere manier zelf gegevens. Ik zie het achterlaten van die gegevens toch als het opgeven van een stukje privacy. Het is vaak onduidelijk waarvoor die gegevens gebruikt gaan worden en je kunt er zelf verder geen invloed meer op uitoefenen. Dat het ‘persoonlijke gegevens’ betreft, betekent dat de waarde ervan per individu kan verschillen. Hoeveel mijn gegevens waard zijn houdt verband met hoe zeer ik een eventuele wederdienst wens te gebruiken of nodig heb.

Dit geval heeft echter nog een interessant aspect. Het boek is ook als hardcover te koop in boekwinkels, voor $26,99. Hoe groot is de winstmarge daarop? Wat kost het om een boek te drukken en distribueren? Is de winst op één boek gelijk aan de waarde van een naam en e-mailadres? Er zijn honderdduizenden exemplaren gedownload, hoeveel zijn al die gegevens bij elkaar waard? Zou je op basis van een rekensom als deze (en de theoriën van Anderson zelf) kunnen uitrekenen hoe lang het nog duurt voordat privacy ‘niets’ meer waard is?